YENİ BİR YEREL YÖNETİM MODELİ

İstanbul Hizmet Vakfı, bugün idari yapıda yer almayan Eminönü ilçesinde, 1994 yılı ağustos ayında Eminönü Hizmet Vakfı adıyla kuruldu. Vakıf, Eminönü Belediyesi’nin tüm faaliyetlerinin yürütülmesine parasal kaynak bulmak için bütünleşik bir yerel yönetim modelinin parçası olarak oluşturuldu.

Proje mimarı, 1994-1999 döneminde Eminönü Belediye Başkanı olarak görev yapan Doç. Dr. Ahmet Çetinsaya’dır.

Projenin temel hedefi; yerel kaynaklardan sağlanacak gelirle o bölgede yaşayan insanların yaşam kalitesini yükseltmeye yönelik hizmetlerin gerçekleşmesine katkıda bulunmak şeklinde belirlendi.

Proje; yerel kamusal gücün (belediyenin), yerel ekonomik kaynaklarla desteklenmesi esasına dayandırıldı.

Vakıf; bu anlayışla yürüttüğü çalışmalarıyla yerel hizmetlerin, mevcut vergilerin dışında kalan yerel kaynaklardan sağlanacak ekonomik destekle yürütülmesini amaçlayan yeni “yerel yönetim modeli” konusunda müstesna bir örnek oluşturdu.

NEDEN İHTİYAÇ DUYULDU? 

(1994'teki Eminönü için tıklayınız) 
(Çetinsaya nasıl Eminönü devraldıklarını anlattı)

Böyle bir model oluşturulmasına ihtiyaç duyulmasının ana nedeni, Eminönü Belediyesi’nin o yıllarda yaşadığı ekonomik sıkıntıdır.

1994 yılında yerel seçimlerin yapıldığı Mart ayı itibariyle Eminönü Belediyesi, ekonomik açıdan “iflas etmiş” durumdaydı.

Eminönü Belediyesi, belediyelerin yasalarla belirlenmiş ana gelir kaynağı olan İller Bankası payını alamıyordu. Çünkü Eminönü Belediyesi yönetimi 2000 yılına kadar olan süredeki İller Bankası paylarını çekmişti. Borçluydu. Alması gereken yıllık paylar borca kesiliyordu.

Belediyenin harç rüsum ve emlak, temizlik vergisi gibi diğer kaynaklardan elde edilen gelirleri ise, hizmet vermek bir yana, personel giderlerini karşılamaya yetmiyordu.

Eminönü Belediyesi’nde görev yapan memur ve işçiler 6 aydan beri maaş alamıyordu.

Çalışanların çoğu işe bile gelmiyordu. Belediye Başkanı da belediyeye gelemez durumdaydı.

Benzin istasyonlarına olan borçlar ödenemediği için yakıt alınamıyor, belediye araçları garajdan çıkamıyordu.

Belediye çalışanlarının ilaç paraları ödenmediği için hastalananlar ilaç alamıyordu.

Temizlik hizmeti verilemediği için çöpler toplanmıyordu; “merkez ilçe Eminönü” sokakları adeta “çöpten geçilmez” durumdaydı. Bu tablo sağlık açısından ciddi bir tehdit oluşturuyordu.

Haftalardır biriken çöpler yer yer semt sakinlerinin gayretleriyle boş arsalara, harap binaların yıkıntıları arasına, terk edilmiş mekânlara atılıyordu. Sokak başlarında çöp tepeleri oluşmuştu.

Turistler tarihi yerleri görüntülediklerinden daha çok bu çöpleri görüntülüyor, çöp tepeleri önünde çekilmiş fotoğraflar, videolar, dünyanın çeşitli ülkelerinde gazetelerde, televizyonlarda “İstanbul görüntüleri” diye yayımlanıyordu.

Halk arasındaki yaygın söylentiye göre, belediyede en basit bir işin görülmesi için bile görevliye açıktan para verilir duruma gelinmişti.

Yollar, parklar, sokaklar bakımsızdı.

Sokaklar ve yaya kaldırımları, “otopark mafyası” diye tanımlanan yasadışı kazanç örgütlerinin kontrolü altındaydı.

İşportacılar çarşıyı pazarı istila etmiş, esnaf kendi dükkânı önünde tezgâh açıp mal satan işportacıyla baş edemez duruma gelmişti.

Tarihi yapıların diplerinde, kamusal alanlarda baraka tipi kaçak yapılar kurulmuştu. Kayıt dışı kazanç grupları bu barakalarda ticaret yapıyordu. Hazin ve ibret verici olan durum ise bu yasadışı gelir kaynaklarının ve kenti talan etmek anlamına gelen uygulamaların bazı siyasi gruplarca da desteklenmesiydi.

Sonuç; ortada beş parasız, memuruna işçisine maaş ödeyemeyen, hizmet veremeyen bir belediye vardı.

Eminönü Hizmet Vakfı, bu sıkıntıları aşmak, belediye hizmetlerine kaynak oluşturmak için kuruldu. Verdiği destekle belediye hizmetlerinin yürütülebilir hale gelmesini sağladı. EHV, verdiği hizmetlerle para sıkıntısı çeken birçok belediyeye örnek oldu. İlk kez EHV’nın başlattığı hizmetler 2000’li yıllarda farklı belediyelerin icraatları arasına girdi.

Dip not:
Eminönü ilçesinde 1984-1989 arası dönemde belediye başkanı Tahir Aktaş’tı. (Aktaş ANAP adayı olarak seçildi, daha sonra ANAP’tan ihraç edildi). Büyükşehir Belediye Başkanı ANAP’lı Bedrettin Dalan’dı.

Eminönü ilçesinde 1989-1994 döneminde belediye başkanı, seçimlere SHP adayı olarak girip kazanan Ahmet Naci Akgün’dü. Büyükşehir Belediye Başkanı, seçimlere SHP adayı olarak girip kazanan Prof. Dr. Nurettin Sözen’di.

Eminönü ilçesinde 1994-1999 döneminde belediye başkanı, seçimlere ANAP adayı olarak girip kazanan Doç. Dr. Ahmet Çetinsaya’ydı. Yerleşik nüfusu 65 bin olan Eminönü ilçesinde kayıtlı 37 bin 734 seçmenden % 83,28’inin oy kullandığı seçimlerde, Çetinsaya, oyların % 28,52’sini oluşturan 8315 oyla başkan seçildi.

Büyükşehir Belediye Başkanı ise seçimlere Refah Partisi adayı olarak giren ve kazanan Recep Tayyip Erdoğan’dı. Kayıtlı 4 milyon 585 bin 817 seçmenden % 88,95’inin oy kullandığı seçimlerde, Tayyip Erdoğan, oyların % 25,19’unu alarak 973 bin 704 oyla başkan seçildi.


                       1994'te Eminönü sokakları bu haldeydi